Żyjemy w czasach, gdy towarzyszy nam dynamiczne tempo życia, a realizacja obowiązków – szczególnie tych zawodowych – stawia przed nami wiele wyzwań. Potrzeba sprostania powierzanym nam przez przełożonych zadaniom często rodzi presję, stres i mobilizuje do wydajności. Co jednak, gdy konieczność zadbania o życie zawodowe staje się kompulsywną potrzebą, a nieustanne nadgodziny – maską dla trudnych emocji i przyczyną oddalania się od bliskich? Czym jest pracoholizm i jak rozpoznać uzależnienie od pracy? Oto kilka aspektów, które warto mieć pod lupą.
Pracoholizm – gdy praca staje się uzależnieniem
Zdaniem ekspertów dziś, w ciągu jednego dnia może docierać do nas taka liczba informacji, jaką nasi przodkowie otrzymywali w ciągu całego życia. Nie da się ukryć, żyjemy w czasach, gdy gotowość do reakcji, elastyczność i ambicja mają duże znaczenie, szczególnie na polu zawodowym. W końcu – bez względu na branżę i zajmowane stanowisko – niemal każdy lubi mieć poczucie, że spełnia się w swojej roli, a statysfakcja z pracy stanowi jeden z istotnych aspektów poczucia pewności siebie i wpływa na nasze postrzeganie radości z życia ogółem. Co jednak, gdy wykonywanie zawodowych obowiązków zmienia się w zaburzenie i dlaczego nadmierne zaangażowanie w pracę może stać się poważnym problemem?
Jakie są przyczyny pracoholizmu?
Wydawać by się mogło, że konieczność sprostania krótkim terminom i chęć uporania się ze wszystkimi powierzonymi obowiązkami to nie zagrożenie, a oczywista potrzeba. Problem pojawia się jednak, gdy za pomocą pracy staramy się odwrócić własną uwagę od głębszych problemów. Osoba uzależniona od pracy często poświęca swoją uwagę zadaniom zawodowym, maskując w ten sposób poczucie braku pewności siebie, trudności w nawiązywaniu relacji czy konflikty rodzinne. Wówczas nadgodziny i związane z nimi nieustanne zmęczenie mogą stać się skuteczną wymówką przed tym, aby stanąć twarzą w twarz z realnymi problemami, jakie pojawiają się w naszym otoczeniu.
W innych przypadkach kompulsywny przymus pracy może mieć podłoże w zaburzeniach związanych z poczuciem własnej wartości – osoba uzależniona jest zdania, że tylko poprzez zadania zawodowe jest w stanie dostrzegać w życiu sens. Jej satysfakcja, radość i pewność siebie stają się coraz bardziej związane z wynikami w pracy, a aby były one jak najlepsze, pracoholik zaczyna przyjmować na siebie coraz więcej obowiązków zawodowych, naruszając tym samym granicę między życiem prywatnym i zawodowym.
Jak rozpoznać, że ktoś jest pracoholikiem? Objawy pracoholizmu
Kiedy granica między odpowiedzialnością w realizacji obowiązków zawodowych a zaburzeniem zostaje przekroczona? Wydawać by się mogło, że odpowiedź jest prosta: o zaburzeniu mówimy wówczas, gdy dana osoba zaczyna się przepracowywać tracąc stopniowo kontakt z innymi ludźmi na rzecz wykonywanej pracy. W rzeczywistości jednak warto pamiętać, że samodzielna ocena własnego staniu przez osobę, u której rozwija się pracoholizm, zwykle nie bywa obiektywna. Z pomocą może przyjść przyjęcie określonego przedziału czasowego, np. miesiąca lub kwartału i zweryfikowanie, ile czasu rzeczywiście poświęciliśmy pracy. Czy cierpią na tym nasi bliscy, ponieważ na rzecz pracy odwołujemy ważne spotkania rodzinne lub towarzyskie? Czy nasz organizm daje nam znać, że jesteśmy przemęczeni, nasilając objawy takie jak problemy ze snem czy koncentracją? W końcu – czy na rzecz realizacji zadań zawodowych sami tracimy zainteresowanie obszarami, które dotąd sprawiały nam przyjemność? Odpowiadając twierdząco na te pytania możemy sądzić, że pracoholizm jest realnym zagrożeniem. Z pomocą w postawieniu właściwej diagnozy przyjdzie jednak psycholog, który nie tylko rozpozna problem, ale także pomoże stawiać pierwsze kroki w wyzwoleniu się z nałogu.
Jak przebiega diagnoza uzależnienia od pracy?
Doświadczony psycholog pomoże rozpoznać pracoholizm i zaleci odpowiednie działanie, dzięki któremu możliwe będzie rozpoczęcie wolnego od nałogu życia. Objawy uzależnienia często bywają niejednorodne, dlatego tak ważna jest konsultacja z terapeutą i zaangażowanie specjalisty, który wyjaśni, jak może przebiegać proces terapeutyczny. Pierwszym z jego etapów jest zwykle uświadomienie sobie przez pracoholika, z jakim uzależnieniem się on zmaga i jak niszczący wpływ wywiera ono na jego życie. W tym celu specjalista przeprowadza wywiad, w którym istotną rolę ma introspekcja i samodzielna ocena pacjenta w zakresie czas, jaki spędza on w pracy oraz emocji, jakie mu w tym czasie towarzyszą. W wielu przypadkach zaskoczeniem dla osób uzależnionych może okazać się, że tak naprawdę są one skupione na obszarach zawodowych niemal 24 godziny na dobę, ponieważ nawet gdy nie realizują swoich zadań, nieświadomie dążą do skupiania myśli i celów na pracy, analizują sytuację na rynku pracy lub zajadają stres związany z obawą przed utratą zajmowanego stanowiska czy własnej reputacji.
Czy pracoholizm można leczyć? Sposoby leczenia
W zależności od złożoności problemu i własnych możliwości, pacjent może zdecydować się na konsultacje indywidualne oraz terapię grupową. Nie bez znaczenia jest także własne zaangażowanie w leczenie pracoholizmu, które z czasem pozwoli osobie uzależnionej przekonać się, że radość z życia może być mierzona nie tylko dobrymi wynikami w pracy. W dobie dzisiejszych rozwiązań dobrym wyborem może okazać się terapia on-line, która często pozwala na kontakt z terapeutą w komfortowych warunkach domowych.
Warto pamiętać o tym, że w dobie rosnących wyzwań i presji społecznej, w myśl której tempo wykonywania działań, prestiż zawodowy i elastyczność pełnią kluczową rolę, bardzo łatwo o przepracowanie, a także wypalenie zawodowe. Pracoholizm jest dziś poważnym problemem, który wpływa na nasze zdrowie, samopoczucie i radość z życia. Jednocześnie bardzo ciężko bywa samodzielnie zauważyć objawy somatyczne i powiązać je z tym zaburzeniem. N szczęście, pod kontrolą doświadczonego specjalisty, uzależnienia behawioralne, takie jak pracoholizm, mogą być skutecznie leczone. Warto pozwolić sobie pomóc w odzyskaniu równowagi między życiem zawodowym, a prywatnym, aby z obu tych obszarów móc czerpać satysfakcję.