Uzależnienie od opioidów – jakie są objawy i metody leczenia?

Opioidy to grupa substancji chemicznych, zarówno naturalnych, jak i syntetycznych, które działają na receptory opioidowe w mózgu i układzie nerwowym. Substancje te są powszechnie stosowane w medycynie. Zwłaszcza w celu łagodzenia silnego bólu, np. pooperacyjnego, pourazowego czy przewlekłego bólu towarzyszącego chorobom nowotworowym. 

Do najczęściej stosowanych opioidów należą morfina, kodeina, oksykodon i fentanyl. Mimo ich nieocenionej wartości terapeutycznej, opioidy są również bardzo niebezpieczne. Niosą ze sobą wysokie ryzyko uzależnienia, zwłaszcza przy długotrwałym stosowaniu lub nadużywaniu. W ostatnich latach problem uzależnienia od opioidów staje się coraz bardziej widoczny na świecie, w tym również w Polsce, co prowadzi do wielu poważnych konsekwencji.

Objawy uzależnienia od opioidów

Uzależnienie od opioidów rozwija się stopniowo i często na początku jest trudne do zauważenia, zarówno dla osoby zażywającej, jak i jej otoczenia. Pierwszym objawem uzależnienia jest zwiększona tolerancja organizmu na opioidy. W praktyce oznacza to, że osoba uzależniona musi zażywać coraz większe dawki substancji, aby uzyskać taki sam efekt przeciwbólowy lub euforyczny jak na początku. Wraz z tym, gdy osoba próbuję odstawić opioidy lub zmniejszyć dawki, pojawiają się objawy odstawienia, które mogą być bardzo nieprzyjemne. Do najczęstszych objawów odstawienia należą: pocenie się, dreszcze, bóle mięśni, biegunka, wymioty, bezsenność i silny niepokój.

Wraz z fizycznymi objawami pojawiają się także zmiany w zachowaniu osoby uzależnionej. Osoba taka zaczyna zaniedbywać swoje codzienne obowiązki, hobby czy zainteresowania. Większość jej działań koncentruje się na zdobywaniu i zażywaniu substancji. Często osoby uzależnione stają się tajemnicze, ukrywają swoje zachowania przed bliskimi, a także zaczynają kłamać na temat swojego miejsca pobytu czy sposobu zdobywania pieniędzy. W przypadku uzależnienia od leków, typowym zjawiskiem jest tzw. “doctor shopping”, czyli odwiedzanie wielu lekarzy w celu uzyskania wielu recept na opioidy.

Uzależnienie wpływa także na sferę psychiczną. Osoby uzależnione często doświadczają zmian nastroju – od euforii po depresję – oraz stają się drażliwe lub agresywne. Mają również problemy z koncentracją, co prowadzi do trudności w skupieniu się na codziennych czynnościach czy pracy. W końcowych stadiach uzależnienia mogą występować objawy anhedonii, czyli całkowitej utraty zdolności do odczuwania przyjemności, co prowadzi do pogłębiania się problemów psychicznych.

Konsekwencje uzależnienia od opioidów

Uzależnienie od opioidów niesie ze sobą liczne i poważne konsekwencje zdrowotne, społeczne oraz prawne. Najgroźniejszym skutkiem zdrowotnym jest ryzyko przedawkowania. W przypadku przedawkowania opioidów, dochodzi do depresji oddechowej, co może prowadzić do śpiączki, a nawet śmierci.

Dodatkowo, osoby uzależnione, które zażywają opioidy dożylnie, narażone są na infekcje chorobami zakaźnymi, takimi jak HIV czy wirusowe zapalenie wątroby typu C, szczególnie jeśli używają wspólnych igieł. Problemy zdrowotne nie ograniczają się jednak tylko do fizycznych aspektów – uzależnienie często wiąże się z rozwojem lub pogłębieniem istniejących problemów psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe.

Konsekwencje społeczne uzależnienia mogą być równie druzgocące. Osoby uzależnione często tracą więzi z bliskimi – pojawiają się konflikty rodzinne, separacje czy nawet rozwody. Problemy w sferze zawodowej, takie jak utrata pracy czy absencje w miejscu zatrudnienia, są również częstym zjawiskiem. Co więcej, społeczne i finansowe koszty uzależnienia ponosi również system opieki zdrowotnej i społecznej, który jest obciążony rosnącymi kosztami leczenia, hospitalizacji oraz interwencji ratunkowych.

Uzależnienie od opioidów wiąże się także z problemami prawnymi. Osoby uzależnione, w desperackiej próbie zdobycia kolejnej dawki, mogą uciekać się do działań przestępczych, takich jak kradzieże, oszustwa czy handel narkotykami. Skutkiem tych działań może być aresztowanie i wyrok sądowy, co tylko pogłębia marginalizację i stygmatyzację społeczną, a także utrudnia powrót do normalnego funkcjonowania.

Uzależnienie od opioidów – metody leczenia

Leczenie uzależnienia od opioidów jest złożonym procesem, który wymaga zintegrowanego podejścia i współpracy wielu specjalistów. Pierwszym krokiem jest detoksykacja, czyli proces oczyszczania organizmu z substancji. Detoksykacja może odbywać się w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych, pod ścisłym nadzorem medycznym, aby zminimalizować objawy odstawienia. Często stosuje się również wsparcie farmakologiczne, aby złagodzić te objawy.

Kolejnym etapem leczenia jest farmakoterapia. W tym przypadku stosuje się różne grupy leków. Leki agonistyczne, takie jak metadon i buprenorfina, pomagają stabilizować funkcjonowanie osoby uzależnionej, zmniejszając głód narkotykowy oraz ryzyko nawrotów. Z kolei leki antagonistyczne, takie jak naltrekson, blokują działanie opioidów, zapobiegając odczuwaniu euforii po ich zażyciu. Oprócz tradycyjnych metod, prowadzone są również badania nad nowymi terapiami, takimi jak implanty czy szczepionki przeciwko opioidom.

Bardzo ważnym elementem terapii jest psychoterapia, która pozwala na zrozumienie mechanizmów uzależnienia oraz rozwijanie strategii radzenia sobie z trudnymi emocjami. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga identyfikować wyzwalacze prowadzące do zażywania substancji oraz uczy, jak sobie z nimi radzić. Terapia motywacyjna wzmacnia wewnętrzną motywację do utrzymania abstynencji. Natomiast terapia rodzin angażuje bliskich w proces leczenia, co pomaga poprawić komunikację i wzajemne wsparcie.

W procesie leczenia niezwykle istotne są także grupy wsparcia, takie jak Anonimowi Narkomani, które oferują wzajemne wsparcie i możliwość dzielenia się doświadczeniami. Lokalne inicjatywy i programy społeczne również pełnią ważną rolę, oferując pomoc osobom uzależnionym oraz ich rodzinom.

Zakończona terapia – i co dalej?

Po zakończeniu terapii osoby uzależnione często korzystają z programów resocjalizacyjnych, które pomagają im wrócić do normalnego życia w społeczeństwie. Programy te oferują szkolenia zawodowe, wsparcie w poszukiwaniu pracy oraz pomoc w ponownej integracji społecznej. W niektórych przypadkach korzysta się również z mieszkań chronionych, które zapewniają bezpieczne środowisko i wsparcie po zakończonym leczeniu.

Zapobieganie nawrotom to kluczowy element w procesie zdrowienia. Ważne jest, aby osoba uzależniona była przygotowana na sytuacje wysokiego ryzyka oraz miała opracowany plan działania. Regularne kontrole u specjalistów oraz zdrowy styl życia, obejmujący aktywność fizyczną, zdrową dietę i techniki relaksacyjne, również pomagają utrzymać abstynencję.

Uzależnienie od opioidów to poważny problem, który wymaga wieloaspektowego podejścia terapeutycznego. Ważne jest zrozumienie, że uzależnienie to choroba, a nie wybór moralny. Dostęp do profesjonalnej pomocy, wsparcie społeczne oraz edukacja na temat zagrożeń związanych z opioidami są kluczowe w procesie leczenia. Jeśli masz wątpliwości, nie jesteś pewien, czy terapia jest dla Ciebie i jak wygląda pobyt w ośrodku uzależnień, zadzwoń: 511 462 003. Jesteśmy po to, by Ci doradzić i pomóc.